Kinh tế Trung Quốc gặp khó khăn - Thế giới sẽ ra sao?

Chỉ cách đây 8 tháng, nền kinh tế Trung Quốc vẫn được kỳ vọng sẽ phục hồi. Chính sách "zero-covid" được dỡ bỏ, cho phép người tiêu dùng và du khách trong nước tự do di chuyển. Tuy nhiên, sự phục hồi kỳ vọng đã bị chói mắt. Tăng trưởng GDP trong quý II được dự đoán sẽ đạt khoảng 10% nhưng thực tế chỉ đạt hơn 3%. Cùng với đó, tình hình giảm phát đang lan rộng. Các biện pháp thận trọng từ phía chính quyền Trung Quốc cùng với cuộc khủng hoảng trong lĩnh vực bất động sản ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, gây nên lo ngại về tình hình suy thoái kéo dài.

Tình hình của nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới đương nhiên sẽ ảnh hưởng đến toàn cầu. Sức ảnh hưởng của Trung Quốc, một quốc gia quá lớn, có khả năng thúc đẩy hoặc làm giảm triển vọng tăng trưởng của các nước khác và thế giới nói chung.

Các hộ gia đình và doanh nghiệp trong Trung Quốc sẽ tiêu thụ ít hàng hóa và dịch vụ hơn, gây ra ảnh hưởng không chỉ đối với những người sản xuất mà còn đối với người tiêu dùng khác. Trong một số trường hợp, khó khăn tại Trung Quốc sẽ trở thành nguồn gốc của sự khó khăn tại các quốc gia khác. Tuy nhiên, với một số khác, tác động có thể nhẹ hơn, theo nhận định của Economist.

Các quốc gia xuất khẩu hàng hóa có thể dễ dàng bị tác động bởi suy thoái của nền kinh tế Trung Quốc. Trung Quốc tiêu thụ gần 20% lượng dầu thô, 50% lượng đồng, niken và kẽm chế tạo, cùng với hơn ba phần năm tổng lượng quặng sắt trên toàn thế giới. Tình hình khó khăn trong thị trường bất động sản cũng đồng nghĩa với việc nhu cầu về tài nguyên này sẽ giảm.

Những quốc gia như Zambia, mà đến 20% GDP đến từ việc xuất khẩu đồng và các kim loại khác sang Trung Quốc, hay Australia - một nhà cung cấp lớn của than và sắt, sẽ phải đối mặt với những tác động tiêu cực. Cảnh báo mới nhất từ BHP Group, một trong những công ty khai thác mỏ lớn nhất thế giới, báo cáo về lợi nhuận hàng năm thấp nhất trong ba năm. Họ nhấn mạnh rằng những nỗ lực kích thích của Trung Quốc không đem lại những thay đổi đáng kể.

Ảnh hưởng tiêu cực cũng lan tỏa tới Phương Tây. Sự sụt giảm trong nhu cầu từ Trung Quốc là một trong những nguyên nhân khiến nền kinh tế Đức chững lại gần đây. Nhiều công ty phương Tây phụ thuộc vào Trung Quốc để duy trì doanh thu của họ.

Trong năm 2021, 200 tập đoàn đa quốc gia lớn nhất ở Mỹ, châu Âu và Nhật Bản đã kiếm được 13% doanh thu từ Trung Quốc, tổng cộng là 700 tỷ USD. Ví dụ, Tesla hiện đang có khoảng 20% doanh số bán hàng tại Trung Quốc. Trong khi đó, nhà sản xuất chip Qualcomm có tới hai phần ba doanh số đến từ thị trường này.

Miễn là sự suy thoái không leo thang thành một khủng hoảng toàn diện, tác động đối với các quốc gia ngoài Trung Quốc vẫn còn giới hạn. Cụ thể, doanh số xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ chiếm 4-8% tổng hoạt động kinh doanh của tất cả các công ty niêm yết ở Mỹ, châu Âu và Nhật Bản.

Việc xuất khẩu từ Mỹ, Anh, Pháp và Tây Ban Nha sang Trung Quốc cũng chỉ chiếm 1-2% so với sản lượng của mỗi quốc gia. Ngay cả ở Đức, với tỷ lệ xuất khẩu chiếm 4%, cần có một tình hình kinh tế Trung Quốc suy yếu đáng kể để gây ra tác động lớn đối với nền kinh tế của họ.

Thêm vào đó, sự khó khăn tại Trung Quốc đang diễn ra trong bối cảnh phần còn lại của thế giới đang hoạt động tốt hơn dự kiến. Tháng 7, IMF đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu so với dự báo tháng 4. Mỹ, một trong những quốc gia nhập khẩu lớn nhất thế giới, được kỳ vọng sẽ đạt tăng trưởng gần 5%.

Trong ngữ cảnh này, tình hình tăng trưởng chậm lại tại Trung Quốc thậm chí có thể mang lại một số lợi ích cho người tiêu dùng toàn cầu. Điều này dẫn đến việc cần tới ít hàng hóa hơn, kéo giảm giá cả và chi phí nhập khẩu.

Sự ổn định về giá cả cùng với việc hạ nhiệt lạm phát sẽ giúp Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các ngân hàng trung ương khác thư giãn hơn trong việc điều chỉnh chính sách tiền tệ. Một số trong số họ đã tăng lãi suất lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ và không muốn thêm bất kỳ tăng trưởng nào nữa.

Tốc độ tăng trưởng chậm hơn ở Trung Quốc cũng có thể mang lại lợi ích cho khu vực châu Âu, vì điều này sẽ giúp giảm sự cạnh tranh trên thị trường năng lượng toàn cầu, đặc biệt là trong lĩnh vực khí đốt tự nhiên. Công ty nghiên cứu thị trường Euromonitor International cho rằng các quốc gia châu Âu có thể được hỗ trợ khi giá khí đốt tự nhiên giảm sâu, giảm áp lực về giá năng lượng của họ.

Hậu quả sẽ ra sao nếu tình hình tại Trung Quốc trở nên tồi tệ hơn?

Sự suy giảm mạnh mẽ của kinh tế Trung Quốc, kèm theo sự giảm sút trong tiêu dùng và đầu tư, sẽ gây ra những tác động tiêu cực lan rộng đến nền kinh tế toàn cầu thông qua các mối liên kết thương mại và dòng hàng hóa. Do đó, trong tình hình Trung Quốc đối mặt với khủng hoảng, theo đánh giá của Euromonitor, tốc độ tăng trưởng toàn cầu có thể chậm lại từ 0,1% đến 0,5% trong giai đoạn 2023-2024 so với tình hình cơ sở.

Trong kịch bản tồi tệ nhất, một cuộc khủng hoảng tài sản địa ốc có thể gây ảnh hưởng lên thị trường tài chính toàn cầu. Nghiên cứu của Ngân hàng Trung ương Anh năm 2018 đã chỉ ra rằng, nếu Trung Quốc bất ngờ sụt giảm tốc độ tăng trưởng GDP từ 7% xuống còn -1%, thì giá trị của tài sản toàn cầu sẽ giảm. Trong khi đó, tiền tệ của các quốc gia phát triển sẽ tăng giá khi các nhà đầu tư tìm kiếm nơi an toàn để đầu tư.

Trong tình hình đó, GDP của Anh có thể giảm đi 1,2%. Mặc dù hầu hết các tổ chức tài chính phương Tây có ít liên kết với Trung Quốc, nhưng vẫn có một số trường hợp đặc biệt như HSBC và Standard Chartered - hai ngân hàng có nguồn gốc tại Anh.

Nếu tình trạng suy thoái kéo dài, có thể Trung Quốc sẽ hướng về trong nước hơn, giảm việc đầu tư và cho vay ra nước ngoài. Bởi vì các quan chức sẽ phải dành nhiều thời gian và tập trung hơn vào việc xử lý tình hình kinh tế trong nước.

Sau khi trở thành quốc gia chủ nợ lớn nhất thế giới từ năm 2017, Trung Quốc đã dần cắt giảm luồng vốn ra nước ngoài do các dự án gặp khó khăn. Các nhà quan sát sẽ chú ý đến sự kiện kỷ niệm một thập kỷ "Sáng kiến Vành đai và Con đường", nơi Trung Quốc đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở nhiều quốc gia như Mozambique hay Pakistan, để tìm hiểu tín hiệu về chiến lược sắp tới của Bắc Kinh.

Các thách thức mà Trung Quốc đang đối mặt cũng sẽ thay đổi cách thế giới đánh giá về nền kinh tế số hai thế giới. Trong thời gian gần đây, tốc độ tăng trưởng nhanh chóng và việc cho vay rộng rãi đã tạo nên danh tiếng tích cực cho quốc gia này.

Theo một cuộc khảo sát gần đây trên 24 quốc gia do công ty khảo sát ý kiến Pew thực hiện, người dân tại các nước phát triển thường không có cảm nhận tích cực về Trung Quốc, ít hơn so với hầu hết các quốc gia mới nổi như Mexico, Kenya, Nigeria hay Nam Phi. Các quốc gia này thường nhìn nhận đầu tư của Trung Quốc dưới góc độ lạc quan và hoan nghênh. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu tình hình này có tiếp tục trong vòng một năm nữa không, và bài viết trên tạp chí Economist đã đặt vấn đề này.

Theo: The Economist