Mực nước tại kênh đào Panama, tuyến vận tải biển quan trọng nhất thế giới, đã giảm xuống mức thấp đến nỗi cần áp đặt hạn chế về lưu lượng tàu qua lại.
Theo Clarkson Research Services, một công ty con của hãng môi giới tàu biển hàng đầu thế giới là Clarkson, nhiều tàu đã phải đợi tới 4 ngày để có thể đi qua kênh đào Panama. Điều này đứng đối diện với thời gian chờ trước đây chỉ là hơn 1 ngày, và có những tàu bị trễ hạn lên đến 20 ngày.
Kênh đào Panama nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, chính là tuyến đường biển quan trọng cho thương mại toàn cầu, với hơn 500 triệu tấn hàng hóa được vận chuyển qua mỗi năm. Đây là nơi chuyên chở nhiều loại sản phẩm đa dạng, từ ngũ cốc ở khu vực Mỹ Latinh, dầu khí của Mỹ và đặc biệt là hàng tiêu dùng như đồ gỗ và đồ chơi.
Tình hình khô hạn và mực nước giảm thấp này đã khiến chính quyền địa phương phải áp dụng các biện pháp hạn chế số lượng tàu qua kênh đào. Họ cũng buộc tàu giảm tải trọng bằng cách giảm lượng hàng hóa chở theo từ tháng 5, do thiếu mưa dẫn đến mức nước quanh kênh giảm.
Mức độ sâu của hồ Gatun, một trong hai hồ lớn cung cấp nước cho kênh, đã giảm xuống thấp nhất trong vòng 7 năm vào cuối tháng 7. Mức nước được dự báo sẽ tiếp tục thấp hơn mức trung bình trong 5 năm tới giữa tháng 10, thậm chí trong mùa mưa của Panama.
Hàng loạt tàu biển chờ qua kênh đào Panama. Ảnh: Planet Labs PBC
Tình trạng khô hạn năm nay cũng là hậu quả của hiện tượng nóng lên toàn cầu. Không chỉ ở Panama, tình trạng nước sông Rhine ở châu Âu cũng đã giảm, đe dọa tới nền kinh tế lớn nhất khu vực, Đức. Hãng vận tải biển Maersk cũng đã cảnh báo về khả năng hạn chế giao thông tàu trên sông Amazon (Brazil) trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến 12.
Cơ quan Quản lý Kênh đào Panama cho biết đây là "thách thức chưa từng thấy" từ dữ liệu thời tiết. Tình trạng khô hạn hiện nay là "chưa từng có trong lịch sử". Ngoài việc yêu cầu tàu giảm tải trọng, cơ quan này cũng đã hạn chế số lượng tàu lớn qua kênh và đặt giới hạn đối với tàu container lớn nhất.
Như một biện pháp tự vệ, nhiều tàu đang tìm đường đi thay thế. Một số tùy chọn bao gồm sử dụng tàu hỏa để dỡ hàng từ Bờ Tây nước Mỹ và tiếp tục vận chuyển bằng đường sắt.
Container xChange, một công ty logistics, cho biết nếu tình hình giảm tải trọng kéo dài, có thể sẽ có rủi ro việc hàng hóa không thể đến đúng thời điểm cho lễ Giáng sinh. Khoảng 40% container từ châu Á tới châu Âu thông qua kênh đào Panama. Điều này sẽ ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và an ninh lương thực, gây tác động lớn đến các nền kinh tế xung quanh kênh.
Tình hình có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu khô hạn kéo dài qua tháng 9, thời điểm Mỹ bắt đầu xuất khẩu lúa mì và đậu nành sau mùa thu hoạch. Do tình hình ách tắc ở đây, ít tàu sẽ sẵn sàng vận chuyển hàng hóa sang khu vực Đông Á.
Một số tàu đã đổi tuyến đi. Hãng tàu International Seaways cho biết họ đã điều hướng một tàu vòng qua Nam Mỹ để tránh tình trạng ách tắc và phí cao tại kênh đào.
Oystein Kalleklev, CEO của hãng vận tải biển Flex LNG, cho biết tình trạng khô hạn và ách tắc tại Panama không dễ dàng được giải quyết trong thời gian ngắn.
Các chuyên gia cũng đưa ra cảnh báo về nguy cơ tình trạng mắc kẹt như tàu Ever Given tại kênh Suez năm 2021 có thể xảy ra thường xuyên hơn do tình hình thời tiết cực đoan. Các tác động của vấn đề này lên chuỗi cung ứng, an ninh lương thực và nền kinh tế khu vực xung quanh kênh đào có thể lớn hơn nhiều.
Peter Sand, một nhà phân tích tại Xeneta, một công ty nghiên cứu vận tải hàng không và đường biển, kết luận rằng tình hình có thể còn tệ hơn vào năm sau, khi mùa El Nino đưa đến khô hạn vào nửa đầu năm 2024.
Theo Bloomberg, CNBC
